Tiyatronun Gelişimi

TİYATRO 

Tiyatro , insan hayatında geçmiş , geçebilecek olayların , taklit ve benzetme yoluyla belli yerlerde bir seyirci topluluğu önünde canlandırılması sanatıdır .

        Tiyatro , hayatın bir kopyası olduğu , aynı zamanda konusu bakımından , harekete , sese , bazen ise müziğe yer verdiği için , güzel sanat dalları içinde en ilgi çekicilerinden biridir .

        Tiyatro Eski Yunanistan'da doğmuştur . Hayatın , maddi , manevi her davranışını bir masala , bir mitolojiye bağlıyan bu insanlar zevk , eğlence , içki konusunda da , bir “tanrı kahraman” düşünmüşlerdi . Dionysos adını verdikleri bu tanrıya , hayatın çetin şartları ortasında , kendilerine , zaman zaman da olsa , saadet , neşe imkanı yarattığı için , minnetlerini , şükranlarını ödemek istediler . Yılda bir defa , belli günlerde “Dionysos Şenlikleri” düzenlediler . Bu eğlenceler sırasında içip keyiflenen bazı kimseler , bulundukları yerden ortaya fırlar , taklitler yapar , güldürücü hikayeler anlatırlardı . Önceleri rasgele kimselerin akıllarına estikçe yaptıkları bu oyunlar , zaman geçtikçe şenliklerin geleneği oldu . Daha sonra bazı kimseler , bu işi kendilerine meslek edindiler . Böylece , oyuncusu tek kişi olan ilk tiyatro doğmuştur .  

Tiyatronun Gelişmesi

        Bir süre böyle giden tiyatroda kişiler ikiye çıktı , anlatmanın yerine “dialogos” ( karşılıklı konuşma ) geçince konu daha canlı , daha ilgi çekici bir seviyeye yükseldi . “Trialogos” adı verilen üçlü konuşmaların ardından da bu oyunlar bir meslek , bir sanat niteliğine ulaştı .

        O çağdaki tiyatronun henüz edebiyatı yoktu . Oyuncular ya ustalıklarına güvenerek bir tür doğaçlama oyun sergilerlerdi , ya da kendilerinin düzenledikleri oyunları oynarlardı . Piyes yazarlarının ortaya çıkışı , tiyatronun az çok düzenli hale gelişinden sonradır . Tiyatro , Eski Yunanistan'da uzun süre “agora” ( alan ) adı verilen meydanlarda oynanmıştır . Oyuncular oyunlarını yerden yarım metre kadar yükseltilmiş bir set üzerinde gösterirler , seyirciler de onların çevresinde halka olarak toplanırlardı . Oyunlar rağbet kazanıp tiyatro yazan büyük şairler ortaya çıktıktan sonra “amphitheatron” denilen basamaklı yerler yapılmıştır . Açık hava tiyatrosu olarak 20 . yüzyılda yeniden ele alınan bu çeşit tiyatrolara bugün Batı ve Güneydoğu Anadolu'da rastlanır . Bu ilk tiyatrolar ,   genel olarak bir yamaçta kurulur ve 20 , 000'e kadar seyirci alabilirdi . Bu tiyatrolarda dipte yer alan taş sahnenin önü koro için , yan ve arka kısımları oyuncular , dekorlar , kostümler için ayrılırdı . Seyirciler basamaklı yerlerde oturur hepsi sahneyi kolaylıkla görürdü . Bu yapılardaki akustik ( ses ) düzeni çok iyi ayarlanmıştı ve en arkadaki seyircilerin bile sahnedeki sesleri duyması mümkündü .  

ORTA ÇAĞ'DA TİYATRO

        Eskiçağın Yunanistan'daki birinci devresi kapandıktan sonra ikinci devresi Eski Roma'da açıldı . Eski Yunan uygarlığı , hemen her oluşu ile , bu ülkeye geçti . Ancak güzel sanatlardan çok kuvvete düşkün , katı heyecanlara bağlı olan Romalılarda tiyatro çok çabuk bozuldu . Tiyatroların yerini arenalar , hipodromlar aldı . Bir süre sonra önce Roma'ya buradan da Avrupa'ya yayılan Hıristiyanlık hem eski Yunan tiyatrosunu hem de yeni Roma tiyatrosunu yasak etti . Böylece tiyatro sanatı aşağı yukarı bin yıl süren orta çağda ortadan kalktı . Orta çağ sonunda bazı din adamları Tevrat'ta ve İncil'de anlatılan önemli konuları canlandırmayı , halk üzerinde etkili olmayı düşündüler . Böylece dini propaganda niteliğinde olan temsiller başladı . Önce kiliselerde oynandı . Bir süre sonrada Dünya ile ilgili tiyatro oyunları doğdu . Bu iki doğuşunda tiyatronun özel bir yeri yoktu . Oyunlar alanlarda , çadırlarda , han avlularında oynanırdı . Bu tiyatronun en belirgin özelliği sözsüz ( pandomima ) oluşuydu . Ayrıca sözsüz tiyatrolar olağanüstü , esrarlı olaylardan bahseder , mister olarak da adlandırılırdı .

BUGÜNKÜ TİYATRO

        Onbeşinci yüzyıl sonlarında tiyatro yavaş yavaş pandomimadan ve misterden sıyrılıp hayatın çeşitli yönlerini ele alan bir sanat haline geldi . Tiyatroya normal konuşmalar , davranışlar ve müzik girdi . Ayrıca temsiller bu iş için yapılan yapılarda verilmeye başlandı . Onaltıncı yüzyılın ikinci yarısında” opera” türü doğdu . Onsekizinci yüzyılda Avrupa'nın büyük şehirlerinde her biri mimarlık şaheseri olan süslü , geniş tiyatro binaları yapıldı . Günümüzde tiyatro uluslar arası bir sanat ve başlı başına bir meslek haline gelmiştir . Yirminci yüzyılın başında ortaya çıkan sinemanın tiyatronun yerini alacağı ve bu sanat dalını ortadan kaldıracağı endişeleri gerçekleşmemiştir . Çünkü sinemada geniş imkanlara rağmen tiyatronun derinliği , inceliği , sıcaklığı , seyirci üzerindeki etkisi yoktur .  

Kategori: Tiyatro | 


Etiket: tiyatro nun gelişimi TİYATRONUN GELİŞİMİ orta çağda tiyatro tiyatronun tarihi