Bilgilopedim, Ansiklopedik Bilgiler, Ansiklopedi, Bilgi Öğren, Dini Bilgiler, Tıp Bilgileri, Özgür Ansiklopedi

Virüsler

VİRÜSLER

    Tabiattaki tüm varlıklar canlı form ve cansız form olarak iki gruba ayrılmışlardır . Cansız forma dahil olan varlıklar , üreyemeyen , solunum yapmayan , beslenmeye ihtiyacı olmayan tüm varlıklardır . Örneğin denizler , göller , kayalar , bulutlar , dağlar vs . ekosistem içerisinde sürekli bir dönüşüm içerisinde olmasına rağmen canlı sayılmazlar .

    Bir varlığın canlı sayılabilmesi için , az önce de belirtildiği gibi üreyebilmesi , beslenebilmesi , solunum yapabilmesi ve diğer canlılarla sürekli bir ilişki içerisinde olması gerekir ki ancak böyle bir varlığa canlı denebilir .  Bugün bilim adamları , canlıları sistematik olarak sınıflandırırken virüsün hangi kategoriye konacağı konusunda hala bir ittifak kuramamıştır .

    Çünkü virüsler bazı hallerde canlı gibi davranırken diğer bazı hallerde tam bir " inorganik " madde gibi davranır . Dolayısıyla ortaya büyük bir tezat çıkmaktadır . Virüslerin nasıl olup da hem canlı gibi davrandıklarını hem de cansız gibi göründüklerini , düşündürücü yaşam döngülerini inceleyerek anlamaya çalışalım .

Virüsün anatomisi:

    Virüs , doğadaki en basit canlı türlerinden bile daha basit bir yapıya sahiptir . Bilindiği gibi bakterilerin vücudu yalnızca tek bir hücreden oluşan yalın bir anatomiye sahiptir . Fakat virüslerin vücudu bir hücreden bile oluşmaz . Yalnızca hücreyi oluşturan temel yapıtaşlarının çok az bir miktarının yine kompleks bir yapı oluşturmalarından meydana gelmiştir .

    Bir hücre proteinlerden , nükleik asitlerden , hücre zarından , kompleks organellerden ( mitekondri , endoplazmik retikulum , golgi aygıtı , ribozomlar vs . ) , nükleus ( çekirdek ) den ve daha birçok enzim ve sayamadığımız kimyasal moleküllerden oluşan oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir .

     Virüsler ise yukarıda sayılan hücre yapıtaşlarından yalnızca üç tanesinin kompleks oluşturmasıyla meydana gelir . Bu yapıtaşları protein , enzim ve nükleik asitlerdir . Bazı virüslerde ise yağ moleküllerine de rastlanılır . Virüs , yalnızca bu üç yapıtaşından oluşan basit bir yapıya sahip olmasına karşın ne amaç uğruna kendini çoğaltmaya çalıştığını ve canlı - cansız formları arasında nasıl gidip geldiği çözülememiş mühim bir problemdir .

     Virüsler ancak " Elektron mikroskobu " ile görülebilirler . Işık mikroskopları ile görülmeleri imkansızdır . Öyle ki bir virüs bakteriyle kıyaslandığında , bakterinin yanında çok küçük kalan bir boyuta sahiptir ve boyu ancak" nm " ( nanometre , yani metrenin milyarda biri ) uzunluk birimi ile ölçülebilir .

 Şimdi bir virüsün anatomisin şekil üzerinde inceleyelim:

 Yukarıdaki şekilde bir virüsün yalın bir şekilde şematize edilmiş resmi , gerçeğiyle karşılaştırmalı olarak görülmektedir .

     Head; yani baş bölgesi , karmaşık yapılı proteinlerden oluşmaktadır . Bu protein kılıfın içerisinde ise virüse ait RNA ( bazen DNA olabilir ) molekül zinciri bulunmaktadır . İngilizce " Neck " adı verilen bölge ise boyun kısmıdır . Sırasıyla Collar=bilezik , Sheath=gövde , Tail Fiber=Kuyruk iplikçikleri ve son olarak Base Plate yani taban plakası görülmektedir .

     Görüldüğü gibi virüslerin anatomisi yalnızca bu moleküler yapılardan ibarettir . Fakat buradaki en büyük soru işareti ise bu moleküllerin neden kendilerini çoğaltmak istedikleridir .

     Moleküller atomlardan oluşan maddelerdir . Maddenin ise şuuru ve aklı yoktur . Fakat gördüğünüz gibi yalnızca bir molekül yığını olan virüsler doğada kendilerini çoğaltmak için sürekli bir canlı hücre arayışı içerisine girmişlerdir . Bu esrarengiz yapılar üreseler bile ne beslenebilirler , ne de soluk alıp verebilirler .  Bir bakteri bile dışarıdan aldığı molekülleri işleyerek hayatını sürdürür , solunum yapar ve vücudunda oluşan artık maddeleri dışarı atabilir , fakat virüslerin buna benzer fonksiyonları da yoktur .

     Bakteriler besin ve diğer hayati moleküllerin yokluğunda hayatlarını kaybederken virüslerin ölmesi diye bir şey söz konusu değildir .

     Virüslerin hem cansız hem de canlı özellik gösterdiklerinden bahsetmiştim . Virüsü canlı yapan özellik üreyebilmesidir . Fakat cansız olarak görünmesinin sebebi ise , içine yerleşip onu üreme amacıyla kullanacağı bir hücre bulamadığı zaman " Kristal " bir yapıya dönüşmeleridir . Bu şekilde virüs tıpkı havada süzülen bir toz zerreciği gibi bir partikül halinde doğada serbest olarak dolanır . Ta ki canlı bir hücreye rast gelip onu üreme amacıyla kullanıncaya kadar .

     Şimdi bu esrarengiz yaratıkların doğada kristal halinde cansız olarak dolanırken bir hücreye rast gelip , nasıl bir canlı gibi üremeye başladığını şekillerle inceleyelim:

     Şekilde görüldüğü gibi virüs kristal halinde doğada serbest olarak dolaşırken bir bakteri yada başka bir canlı hücresine rast geldiğinde ( Burada bakteri hücresi örnek gösterilmiştir ) kuyruk kısmı bakterinin duvarına temas edecek şekilde konumlanır .

     Şekilde virüsün sahip olduğu genetik şifresi yani RNA’sı kırmızı olarak gösterilmiştir . Virüs RNA’sını bakterinin sitoplazmasına zerk edebilmek için kuyruk kısmından bakteri duvarına bir tür enzim enjekte eder . Bu enzim bakterinin duvarını tıpkı bir asit gibi delmeye başlar . Bakterinin duvarı delindikten sonra virüs RNA’sını bakterinin vücudunun içerisine gönderir .

     Bakterinin içerisinde dolanan RNA molekülü bakteriye ait DNA molekülünün belli bir bölgesine yerleşir . Bu yerleşme belirli genler arasında konumlanarak gerçekleşir . Örneğin bakteride A geni ile B geni yan yana ise virüs RNA’sı bu iki genin arasına yerleşir . Yani A geninin içerisinde ya da B geninin içerisinde herhangi bir yere yerleşmez . Bakterinin virüs RNA’sını içeren şekline ise " Lizogen bakteri " adı verilir .

     Bakteri , üremek için DNA’sını replike ederken farkında olmadan virüsün RNA’sını da replike eder . Bakteri çoğalmaya devam ederken bir yandan da virüsün RNA’sının bir kopyasını üretir . Bu kopyalanan RNA’nın içerisinde ise virüsün tüm genetik bilgileri saklıdır . Mesela virüsün üzerini örten kılıf proteinin amino asit şifreleri bu RNA’da bulunur . Bakteri replikasyonla ürettiği virüs RNA’sından aynı zamanda virüsün örtüsü için gerekli proteinleri de translasyon yoluyla yani protein üretim mekanizmaları yoluyla üretir .

     Virüs bakteriyi tıpkı bir köle gibi çalıştırarak kendisini çoğaltmaya başlar . Bakteri öyle bir duruma gelir ki ürettiği virüsleri taşıyamaz olur ve parçalanır . Bu olaya ise " Liziz " denir . Aşağıdaki şekilde bu olayın meydana gelişi şematize edilmiştir .

     Şekilde de görüldüğü gibi bakteri içerisinde üretilen onlarca virüs , bakteri duvarını patlatarak serbest hale geçer . Serbest kalan bu virüsler de kendilerine yeni av bulmak için kendi başlarına dolanmaya başlarlar .

     İnsanın karşılaştığı devasal soru işareti ise , yalnızca bir RNA ve proteinden oluşan virüslerin ne amaçla üredikleri ve bu zekice tasarlanmış üreme planını nasıl uygulamaya koyduklarıdır . Tabii bir molekül grubunun aklı olmayacağına göre virüslerin nasıl olup da bu akıllıca planı gerçekleştirebildiğini anlayabiliyoruz . Yaratıcısının verdiği görev ile hareket ettiğini . . .

     Virüslerin yalnızca yukarıdaki gibi sabit bir şekli yoktur . Bunun yanında yuvarlak ve çokgen küre şeklinde olanları da vardır . Aşağıda değişik şekillerde virüs örnekleri görülmektedir:

     Virüslerin ortak yönü , bir canlı grubuna rastlamasıyla kendini çoğaltmaya başlamasıdır . Bir virüsün canlı bir hücre olmaksızın kendini çoğaltması ise mümkün değildir . Yani virüs ancak ve ancak canlı bir hücre vasıtasıyla kendini çoğaltabilir . Çünkü virüsün sahip olduğu RNA’sını kopyalayıp deşifre edecek bir mekanizması yoktur .

     Hücrenin kendini üretmek için kullandığı mekanizmaların parçaları DNA kopyalayıcı enzimler , tamir edici enzimler , protein üretiminden sorumlu olan ribozomlar , transfer RNA ( tRNA ) lar , aminoasitler vs . dir . Fakat bir virüste RNA ve bazı eritici enzimler dışında bu mekanizmaların parçalarından hiç birisi yoktur . Dolayısıyla virüs kendini çoğaltamaz fakat bu mekanizmalara sahip bir hücreyi kullanma gibi bir kurnazlık gösterir . 

     Virüsün kullandığı hücreler yalnızca bakteri hücreleri değildir . Bunun yanında insan ve diğer birçok canlının hücrelerine girerek bu hücreleri kendi doğrultusunda çalıştırmaya başlar . Bazı virüsler vardır ki yalnızca belirli hücreler içerisinde çoğalabilir .

     Buna en iyi örnek " Kuduz " virüsüdür . Kuduz virüsü bir köpek veya bir kedinin vücudunun içerisine girdiği zaman hemen ilk rastladığı hücreye girmez . Kuduz virüsünün çoğalabileceği hücre "Beyin" hücresidir . Bu yüzden bu virüsün beyine kadar ulaşması gerekmektedir . Dolayısıyla virüs bulaştığı hayvanı derhal öldürmez . Beyine ulaşan virüs beynin belirli bir bölgesindeki hücrelerin içine yerleşerek derhal kendini üretmeye başlar .

     Bu üreme zamanına kuluçka zamanı denir . Ve zamanı geldiğinde köpek veya kedinin beyninde ağır bir tahribat meydana gelir ki bu da hayvanın ölümüne sebep olur .

     Bunun yanında doğada binlerce tip virüs vardır ve her biri kendine has özelliklerde olup değişik tiplerde hastalıklara neden olurlar .

     Bazı virüs türleri ise insan ve hayvanlara zarar verebildiği gibi bitkilere de zarar verebilmektedir . Aşağıdaki şekilde virüslerin üzerinde hastalık yaptığı bir bitki yaprağı görülmektedir .

     Virüsler bunun yanında insanlar için yararlı birçok bitki türlerine de zarar verirler .

     Örneğin salatalık ve marul gibi bir çok ihtiyacı sebze ve meyve türleri virüsler tarafından belirli bölgelerinden tahribatlara uğratılırlar . Tabii bu virüslerin hastalık yapıcı etkilerini ortadan kaldıran kimyasalların üretimi de yapılmaktadır .

     Bir virüsün bulaştığı insan ve hayvanlarda hastalık meydana gelmemesi için kullanılan biyokimyasal ilaçlar temelde virüslerin çoğalmasını engelleyecek şekilde tasarlanırlar .

     Örneğin Kuduz virüsü bir insan veya hayvanın vücuduna girdiği zaman derhal beyine ulaşır . Fakat alınan ilaçlar vasıtasıyla beyine ulaşan kimyasallar , ya virüsün protein kılıfını parçalayarak virüsü yok eder , ya da virüsün çoğalmasını engelleyecek mekanizmaları durdurur .

AIDS :

     Buna karşılık doğada henüz çaresi bulunamamış hastalıklara yol açan virüsler de bulunmaktadır . Bunların başını ise AIDS ( Kazanılmış bağışıklık sendromu ) virüsü almaktadır .

     AIDS virüsünün üreyebildiği hücreler ise vücutta bulunan T - lenfosit hücreleridir . T-lenfosit hücreleri , vücut için mutlaka gerekli olan savunma hücreleridir . Bu hücreler , herhangi bir bakteri veya mikroorganizmanın vücuda girmesi halinde derhal bakterilere müdahale ederek onları içine alır ve sindirip yok eder . Fakat AIDS virüsü T-lenfosit ve diğer savunma hücrelerinin içerisine girdikten sonra bu hücreleri kullanarak kendini üretmeye başlarlar .

     Yukarıdaki resimde , insanlarda AIDS hastalığına yol açan HIV virüsünün şekli görülmektedir .

     Bu virüsün önemli bir özelliği ise ters transkripsiyon yani " Reverse transkriptaz " adı verilen bir enzim taşıyor olmasıdır . Virüs bu enzimi kullanarak akıllara durgunluk veren bir şekilde kendisini çoğaltmaya başlar .

     Virüs , bulaştığı insanın kan hücrelerine ulaştıktan sonra ters transkriptaz enzimini virüsün RNA’sıyla birlikte hücre içerisine bırakır . Bu enzim ilk önce virüsün RNA’sını kalıp olarak kullanarak bir DNA sentezler . Daha sonra virüsün orijinal RNA’sını yıkarak ortaya çıplak bir DNA molekülü çıkmasını sağlar . Enzim yeni ürettiği bu DNA’yı kalıp olarak kullanarak virüsün orijinal RNA’larını tekrar üretmeye başlar .

     Son derece mükemmel düşünülmüş bu sistem ile virüs , saldırdığı hücre içerisinde süratle çoğalarak benzerlerini üretir . Önemli olan nokta ise virüsün önce RNA’dan DNA daha sonra bu DNA’dan gene virüsün kendi orijinal RNA’sını üretmesidir . Bunu yapmasının sebebi , RNA’dan direk olarak sentezlenecek RNA’nın orijinal RNA’nın aynısı olmayacağından dolayıdır . Örneğin A bazına karşılık T bazı gelecektir . Fakat üretilen DNA ayna gibi görev görerek tekrar aynı RNA’yı üretmesi sağlanmıştır .

     Yani üretilen DNA’nın A bazına , önce T bazı gelecek daha sonra bu DNA’dan RNA sentezlenirken T bazına A bazı karşılık gelecektir . Bu şekilde ilk RNA’nın aynısı sentez edilecektir .

     Virüsün saldırdığı T - lenfosit hücreleri kısa sürede yeni üretilen virüsler tarafında işgal edilecek ve en sonunda yıkıma uğrayacaktır .

 Şekilde bir T - lenfosit üzerinde bulunan çanak şeklindeki reseptörleri görmektesiniz . Yukarıda ki şekildeki virüs şemasında virüsün etrafında reseptörler görülmektedir . İşte bu reseptörler T-lenfosit  üzerindeki çanak şeklindeki bu reseptörleri  ve bu reseptörlere bağlanırlar .

 Bağlandıktan hemen sonra ise HIV virüsü sahip olduğu genomunu yani RNA’sını , " ters transkriptaz " enzimi ile birlikte hücrenin içerisine bırakır .

 Bundan sonrası ise T - lenfosit hücrelerinin üretim için kullanılıp en sonunda da yıkılmasıdır .

 Savunma hücreleri yıkılan bir insanın ise dışarıdan vücuduna girebilecek bakteri ve diğer mikroorganizmalara karşı yapabileceği pek bir şey kalmaz .

 AIDS ’e yakalanmış bir insanın savunma sistemi çökertildiğinde , dışarıdan vücuda girebilecek bir bakteri bile rahatlıkla üreyerek sonuçları ağır hastalıklara neden olabilecektir . 
 

 Şekilde virüsler tarafından işgal edilmiş bir T - lenfosit hücresi görülmektedir .

 Bu hücre daha sonra tamamen yıkılarak içerisinde bulunan tüm virüsler , kanda serbest hale geçecektir .

 Bu virüsler de önüne gelen her savunma hücresine saldırarak kendi istekleri doğrultusunda onları kullanacak ve çoğalacaktır . Tabii her virüsün saldırdığı hücreden yüzlerce binlerce virüs kana geçtikçe virüs sayısı korkunç bir şekilde artacaktır .

 Bu virüsün çoğalmasını engelleyecek bir kimyasal henüz bulunamamış olup son yıllardaki çalışmalar HIV virüsünü yok etmek üzere olunduğunu işaret etmektedir .  Dünyada şu an her 20 saniye içerisinde bir kişi ya AIDS' e yakalanmakta ya da hayatını kaybetmektedir .  

 Şu an soluduğumuz hava içerisinde bile binlerce mikroorganizma vardır . İşte bir AIDS hastası , vücudunu giren bu mikroorganizmalarla başa çıkamaz ve en zayıf sayılabilecek bir grip mikrobu bile ölümüne sebep olabilir .

 Sağlığımızı , vücudumuzdaki mucizevi savunma sistemlerine borçluyuz . Bu mükemmel hücreler her an , her saniye vücudumuza giren binlerce mikroorganizmayı bünyelerine alarak yok etmekte ve sağlıklı bir şekilde yaşamamızı sağlamaktadırlar .  

 Virüslerin neden olduğu birçok hastalık vardır . Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

  HIV ve AIDS:

 AIDS Nedir? AIDS Hastalığının Belirtileri:

      AIDS , ( Acquired Immune Defency Syndrome ) , yani kazanılmış bağışıklık yetmezliği sendromu , bağışıklık sisteminin işlev görmez duruma gelmesiyle , vücudun mikrobik hastalıklara karşı koyamaması durumudur . AIDS 'in nedeni yine bir mikrobik hastalıktır . HIV adı verilen virüs AIDS 'e yol açar . HIV virüsü vücuda girdikten sonra kan hücreleri içine yerleşerek çoğalır . Bu hücrelerin dışında yaşama ve çoğalma yetenekleri yoktur . Zarar gören kan hücreleri vücudun bağışıklık sistemini yıkıma uğratır . Vücut direnci düşen kişide diğer zamanlarda zararsız veya hafif geçebilecek hastalıklar bile ağır seyreder . Lenf bezlerinde büyümeler , ağız ve deride uçuk , yara ve lekeler , nedeni bilinmeyen uzun süreli ateş , gece terlemeleri , kilo kaybı , ishal , öksürük , tüberküloz gibi belirtiler ortaya çıkar .  
                                                                                  
HIV Virüsü Nasıl Bulaşır?  

    1 . Kan İle Bulaşır:

• Virüs bulaşmış kanların nakilleri ile

• Virüs taşıyıcı kimselerce kullanılmış ve dezenfekte edilmemiş tüm kesici ve delici aletler ile

• Damar içi uyuşturucu kullananların iğne , enjektör ve uyuşturucu madde eritilen kaşıkları paylaşmaları ile

• HIV virüsü taşıyan organ , doku ve sprem nakli ile

    2 . Cinsel İlişki Yoluyla Bulaşır:

 Mikrobu taşıyan erkeğin veya kadının cinsel organ salgıları aracılığı ile , her türlü cinsel ilişki ile , erkekten kadına , kadından erkeğe , erkekten erkeğe , kadından kadına bulaşır .

    3 . Anneden Bebeğe Geçerek Bulaşır:

 HIV virüsü gebelik süresince , doğum ve emzirme döneminde bebeğe bulaşır .

    HIV Virüsü Nasıl Bulaşmaz?

• Günlük yaşamda ve sosyal ilişkilerde

• Sosyal öpüşme , dokunma , sarılma , el sıkışmayla

• Başkalarının eşyalarını kullanmakla

• Sinek , böcek sokması , hayvan ısırmasıyla

• Aynı okulda öğrenim görme , aynı iş yerinde çalışma ile 

• Aynı tuvaleti ve banyoyu kullanmakla

• Aynı yemeği yemekle

• Aynı yerde denize veya havuza girmekle

GRİP:

Grip Nedir?

     Grip , Influenza adı verilen bir virüs tarafından oluşturulan , ani olarak 39°C üzerinde ateş , şiddetli kas ve eklem ağrıları , halsizlik , bitkinlik , titreme , baş ağrısı ve kuru öksürük gibi     belirtiler ile başlayan bir enfeksiyon hastalığıdır . 

     Daha sonra hastalık tablosuna boğaz ağrısı , burun akıntısı , hapşırma , gözlerin akması ve kanlanması gibi belirtiler eklenir ve bazı vakalarda da karın ağrısı , bulantı , kusma görülebilir . Ateşin 39 °C ‘nin üzerinde olması , şiddetli kas ağrıları ve halsizlik nedeniyle hastalığı ayakta geçirmek olanaksızlaşmakta ve hastaları mutlaka 3-7 gün yatağa mahkum etmektedir . Yaklaşık bir hafta içinde belirtiler kaybolmakta ancak halsizlik belirtilerin kaybolmasından sonra da devam etmekte , hatta 2 hafta kadar sürebilmektedir . 

     Özellikle çocuklarda , yaşlılarda ve kalp hastalığı , akciğer hastalığı , böbrek hastalığı , şeker hastalığı gibi kronik hastalığı olan kişilerde çok daha ağır seyretmekte ve ölüme kadar varabilen ciddi sonuçlara yol açmaktadır . Bu kadar ciddi tablolara yol açabilen grip halk arasında çok sık olarak soğuk algınlığı ile karıştırılmaktadır . Soğuk algınlığı ateş yükselmeden , hafif kırgınlık , burun akıntısı , hapşırma gibi belirtiler ile kendini gösteren , halsizliğe yol açmadığı için yatak istirahati gerektirmeyen bir hastalıktır ve grip ile kesinlikle karıştırılmamalıdır . 

     Ayrıca grip , özellikle çocuklar ve yaşlılarda ikincil enfeksiyonlara zemin hazırlamakta ve orta kulak iltihabı , zatürre , beyin zarı ve beyin dokusu enfeksiyonları gibi komplikasyonlara neden olmaktadır . Sözü edilen bu kadar özelliğin üstüne hastalığın spesifik tedavisinin olmadığını da eklersek ne kadar önemli bir sorun ile karşı karşıya olduğumuz daha iyi anlaşılmaktadır .

KIZAMIK

     Çok bulaşıcı bir akut virüs enfeksiyonudur; özel bir tedavisi yoktur , rahatsızlık veren belirtileri gidermeye yönelik ilaçlar kullanılır .

NEDENLERİ:

     Kızamığın etkeni olan virüs , hastaların burun ve yutak salgılarıyla çıkan damlacıklarda bulunur; ağız ya da burundan üst solunum yollarına ya da dolaylı olarak konjunktiva mukozasına girer . Vücuda girdiği yerde üreyerek düşük miktarda bütün vücuda yayılır ve lenf dokusu hücrelerinde üremeyi sürdürür . Daha sonra ikinci kez , çok daha uzun süreli ve kitlesel olarak kana yayılır; bu döneme ilişkin ilk belirtiler virüsün bulaşmasından yaklaşık 9-10 gün sonra ortaya çıkar . Hastalık bu aşamadan sonra , 14-15'inci güne değin çok bulaşıcıdır . Virüsün vücuda girmesinden yaklaşık 14 gün sonra döküntülerin başlamasıyla virüsün üremesi azalır; 16 . günden sonra genellikle kanda virüse rastlanmaz . Yalnız idrarda bulunan virüs bu ortamda varlığını günlerce sürdürür . Döküntüler kanda hastalığa özgü antikorların belirmesi ve hastanın iyileşmeye başlamasıyla aynı dönemde görülür; kızarıklıkların pul pul dökülmeye başlamasıyla bulaşıcılık dönemi bütünüyle sona erer . 

BULAŞMA:

     Kızamığın derideki belirtileri yaygın döküntülerdir . Kızamık tüm dünyada yaygın olarak rastlanan döküntülü bir hastalıktır . Etkeni , çok küçük ve vücudun dışındaki kimyasal ve fiziksel etkenlere karşı çok az direnci olan bir virüstür . Hastadan sağlıklı kişilere üst solunum yolları yoluyla ve özellikle konuşurken ve öksürürken çıkan tükürük damlacıkları aracılığıyla kolayca bulaşır . Bulaşmanın bu kadar kolay oluşu nedeniyle kızamık genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında küçük salgınlar halinde görülür . Kızamık salgınında hastalığa önce çocuklar yakalanır; erişkinlerin büyük bir bölümü ile üç aylıktan küçük bebekler salgını , hastalığa yakalanmadan atlatabilir . İlk bakışta tuhaf görünen bu olay kolayca açıklanabilir . Vücut ilk kez virüsle karşılaştığında hastalığa yakalanır ve virüse özgü antikor üretmeye başlar . Kandaki bu antikorlar virüsle yeniden karşılaştığında , virüsü etkisizleştirir; böylece hastalığa karşı direnç geliştirilmiş olur . Süt çocukları anne karnındaki yaşamlarında bu antikorları annelerinden aldıklarından , erişkinlerin büyük bir bölümü de çocukluk çağında hastalığa tutulduklarından salgından etkilenmezler . 

    Hastalığın ileri derecede bulaşıcı olması nedeniyle 2-4 yılda bir kızamık salgınları ortaya çıkar . Bir toplulukta salgın görüldüğünde , bağışıklığı olmayan bütün bireyler hastalanır ve bağışıklık kazanır; bu nedenle , hastalığa yakalanacak yeni bireylerin ortaya çıkması için belli bir süre geçmesi gerekir .

HASTALIĞIN BELİRTİLERİ:

 Kızamıkta sıklıkla belirgin olarak birbirinden ayrılabilen dört dönem gözlenir:
1 . Kuluçka dönemi

2 . Döküntü öncesi dönem ( prodrom dönemi )

3 . Döküntülü dönem                                              

4 . İyileşme dönemi

     Bulaşma kuluçka döneminde anında başlar , virüs 8-12 gün boyunca vücutta belirti vermeden ürer . Normal olarak 10 . günde döküntü öncesi dönem başlar , ateş hızla yükselir ve ağızda yanağın içinde , azıdişleri hizasında kırmızı bir alanla çevrili küçük beyaz lekeler belirir; bu lekeler ilk tanımlayan hekimin adıyla anılır ( Koplik lekeleri ) . 2-3 günden fazla sürmeyen bu dönemde çocuk isteksiz , yorgun ve uykuludur; iştahı azalmıştır , aksırır , hırıltılı , inatçı ve kuru bir öksürüğü vardır; sulanan ve kızaran gözleri güçlü ışıktan rahatsız olduğundan ışıklı ortamlardan uzak durur . Bu aşamada kızamığa henüz tam konmamış olsa da son derece bulaşıcıdır ve çocuğun enfeksiyonu aile bireylerine yayma olasılığı yüksektir . 
 Ateşin geçici olarak azalmasıyla döküntülü dönem başlar . Döküntüler başlangıçta düz , sınırları belirgin pembe renkli küçük lekeler biçimindedir; daha sonra hafifçe kabarır , büyür , sayıları artar ve giderek koyulaşıp kırmızılaşır . Döküntüler çıkarken ateş yeniden yükselir ve çocuğun genel durumu kötüleşir . Sürekli yatmak ister ve çok yorgundur , gözleri kolayca sulanır , aksırıklar yerini gerçek bir soğuk algınlığına bırakır , öksürük hala hırıltılı ve çok rahatsız edicidir , özellikle küçük çocuklarda ishal görülür .    
 

     Döküntülerin ortaya çıkmasından üç ya da dört gün sonra , ateş hızla düşer; kırıklık hali , öksürük ve soğuk algınlığı kaybolur , çocuk rahatlamış görünür . Döküntüler de ilk ortaya çıktığı bölgelerden başlayarak hızla solar . Kızarıklıkların pullanarak dökülme döneminin ardından çocuğun tümüyle iyileştiği söylenebilir . Döküntüler hiçbir iz bırakmadan hızla kaybolur; özellikle yüz ve boyun çevresindeki deri pul pul dökülür . Ne var ki , hastalığın bu son evresi her zaman fark edilmez , özellikle hastalığın hafif geçtiği olgularda hiç görülmez . 
 

     Çocuklukta yapılan aşı sayesinde vücutta virüse karşı antikorlar oluşur . Hastalığa , ya hiç yakalanılmaz ya da çok hafif atlatılır .

HEPATİTLER:

 Hepatit A virüsü

  Hepatit A virüsü ( HAV ) dışkı ve oral yollardan bulaşır . Virüs bulaşmış sular sık rastlanan bir enfeksiyon kaynağıdır . HAV göl sularında 4 haftaya kadar bulaştırma özelliğini korur . Kuluçka süresi 14-15 gündür . Kan yoluyla bulaşma ihtimali azdır . Yaşam standardının yükselmesi ve hijyen koşullarının iyileşmesine bağlı olarak toplum içinde bulaşma geçtiğimiz on yıllar içinde önemli ölçüde azalmıştır . Hepatit A 'ya karşı antikorlar 18 yaşın altındakilerin % 5'inden azında ve %70 yaşın üzerindekilerin % 75'inden fazlasında bulunur . 
 

TANI:
     Hepatit A virüsü , kuluçka döneminde dışkıda gösterilebilir . Kanda genellikle gösterilemez çünkü hastalık döneminde virüsün bulaştırma özelliği sona ermiştir .

KORUNMA:

     Hastalığın yoğun olduğu bölgelere seyahat edenler için aktif aşılama ile korunma sağlanır . Bulaşmayı önlemek için hijyen koşullarını düzeltici önlemlere uyulması önerilir . Hijyen önerilerine sıkı bir şekilde uyulması ve aktif aşılama en iyi korunma şeklidir .

 Hepatit , bir karaciğer hastalığıdır . Pek çok türü vardır . 
 

Hepatit B Nedir?

 Hepatit B , hepatit B virüsünün ( HBV ) meydana getirdiği bir enfeksiyon hastalığıdır . Dünyada en çok görülen enfeksiyon hastalıklarından biri olan hepatit B , bütün dünyadaki önde gelen dokuzuncu ölüm nedenidir . 

 Hepatit B , hafif ve belirti vermeyen bir enfeksiyondan , çok daha ağır karaciğer hastalıklarına ve bu arada sirozla karaciğer kanserine kadar değişebilen çeşitli tablolara neden olabilir . Karaciğer kanseri , dünyada en yaygın kanserlerden biridir .

 İltihap: Enfeksiyon etkenlerine veya tahriş edici maddelere tepki olarak bir dokuda iltihap hücrelerinin toplanmasıdır .

 Antijen: Vücuda giren ve bağışıklık sisteminin tanımadığı her türlü yabancı maddeye denir .

 Antikor: Bağışıklık sistemi tarafından yapılan ve yabancı bir antijene bağlanıp onu nötürleşme amacı güden bir protein kompleksi . 

Ne kadar insanda kronik hepatit B virüsü enfeksiyonu vardır?

 En az 350 milyon insan bu hastalığın kronik taşıyıcısıdır . Coğrafi dağılım , dünyanın her tarafından çok değişik rakamlarla ifade edilmektedir . 

 Dünyada 2 milyardan fazla insanın hepatit B virüsü ile enfekte olduğu bilinmektedir , ama bunların hepsi kronik taşıyıcı değildir . 

 Bu enfeksiyonların çok büyük bir bölümü , kronik hastalığa neden olmadan kendiliğinden iyileşmektedir . 

Hepatit B nasıl bulaşır?

 Hepatit B , değişik yollardan bulaşabilir . İleri derecede yaygın olan bölgelerdeki bulaşma en çok , anneden çocuğa ve çocuktan çocuğa gerçekleşmektedir . Kan ve meni gibi vücut sıvılarının da , virüsü bulaştırabildiği bilinmektedir . ( Kan alma veya cinsel yoldan bulaşma ) 

Hepatit B virüsü nasıl hastalık yapar?

     Hepatit B virüsü karaciğer hücresi içerisine kendi genetik materyalini yerleştirerek , bu hücrelerin rutin çoğalma mekanizması ile üremelerini sağlar . İnsan vücut bağışıklık sistemi , virüsün genetik materyalini içeren kendi karaciğer hücrelerine saldırmak üzere harekete geçer . Yani virüs dolaylı yoldan karaciğere zarar verir . Bağışıklık sisteminin aralıksız saldırıları , karaciğer hücrelerinin hasar görmesiyle ve ölmesiyle sonuçlanır . 

Hepatit B'nin doğal seyri nasıldır?

     Hepatit B enfeksiyonu , çeşitli şekillerde seyredebilir . Akut hepatit , genellikle kendiliğinden iyileşen , iyi huylu bir enfeksiyondur ama hastaların bir bölümünde kronik hepatit B yönünde ilerler . Kronik hepatit B , aralarında siroz , karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanserinin de olduğu daha ciddi durumlara neden olabilir . 
 

     Bir enfeksiyon hastalığı olan hepatit B , dünyadaki ölüm nedenleri listesinde dokuzuncu sırada bulunmaktadır . Dünyanın her yanında 2 milyardan fazla insan HBV ( hepatit B virüsü ) ile enfekte olmuştur ve bunların 350 milyon kadarı , hastalığın kronik taşıyıcısı konumundadır .

 Hepatit B , virüsü karaciğer hücrelerini , bağışıklık sisteminin enfekte ( mikrop bulaşmış ) karaciğer hücrelerine saldırmasını uyararak dolaylı yoldan tahrip eder . Ancak bağışıklık sistemi her zaman hepatit B virüs enfeksiyonunu tamamen ortadan kaldıramaz . 

     Başlangıçta hepatit B enfeksiyonunu izleyen belirtiler hafif ya da özel olmayabilir . Belirtiler görülürse; öncelikle sarılık , iştahsızlık ve karın ağrısı şeklinde olabilir . Hepatit B virüs enfeksiyonu , değişik şekillerde ilerleyebilir . Akut hepatit B 4 hafta ile 6 ay arasında değişen bir süre devam ederken , kronik hepatit B 'nin aktif şekline geçişi , 15-30 yıl gibi uzun bir süre olabilir . 

KUDUZ:

     Kuduz , insanlarda ve özellikle et yiyen hayvanlarda görülen , beyine yerleşerek felçlere neden olan ve ölümle sonuçlanan bir hastalıktır .

     Ülkemizde insanlara kuduzu en çok bulaştıran hayvan köpektir . Bunun yanı sıra kurt , çakal , sırtlan , tilki , ayı ve merkep önemli bulaşma kaynaklarıdır .

     Hastalığın ortaya çıkması , hastalık etkeninin ( virüs ) vücuda girmesinden sonra ortalama 2-8 haftadır . Hastalık genellikle kişilik ve huy değişikliği , huzursuzluk , kırıklık , ateş yükselmesi , ısırık yerinin ve/veya tüm vücudun kaşınması ile başlar , huzursuzluk giderek kontrol altına alınamaz , tükürük salgısı aşırı artar , yutma ve solunum merkezlerinin felç olması nedeniyle yutma güçlüğü ve nefes almada zorluk görülür . Bu belirtilerin başlamasından 3-10 gün sonra ölüm meydana gelir .

Hastalık Nasıl Bulaşır?

• Kuduza yakalanmış bir memeli hayvanın ( özellikle köpek ) ısırması ve yaralaması ile ,

• Kuduz hayvanın salyasının sıyrık veya çatlak deriye , göz ağız veya buruna temas etmesiyle ,

• Kuduz hayvanın salyası ile bulaşık eşyanın ( tasma , yular , dizgin vb . ) yaralı deri ile temas etmesi ile ,

• Kuduz hayvan tarafından tırnaklanarak meydana gelen yaralanmalar ile , ( hayvanın tırnağı kendi salyası ile bulaşıktır . )

• Kuduz hayvanın eti ve sütünün çiğ olarak yenmesi ile ,

• Kuduza yakalanmış bir insan ile yakın temasta bulunulması ile hastalık bulaşabilir .

Hastalıktan Korunma Önlemleri Nelerdir?

• Sahipli köpekler sahipleri tarafından kuduza karşı mutlaka aşılattırılmalıdır .

• Başıboş ve olağan dışı davranış gösteren hayvanlara yaklaşılmamalı , çevrede böyle hayvanlar görüldüğünde hükümet kuruluşlarına ve/veya yerel yönetimlere haber verilmelidir .

• Sahipsiz köpekler ve sokak köpekleri yerel yönetimlerce ( belediyeler , muhtarlıklar ) kontrol altına alınmalıdır .

• Kuduz veya kuduz şüpheli bir hayvan tarafından ısırıldığında veya yaralandığında ısırık ve yara yeri sabunla ve bol akarsuyla derhal yıkanmalı ve arkasından zefirol , alkol veya tentürdiyot uygulanmalıdır .

• Isırılan kişi hiç vakit geçirmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalı ve sorumlu hekimin düzenleyeceği aşı ve tedavi programını aksatmadan uygulatmalıdır .

Hastalığın Tedavisi Var mıdır?

    Kuduz hastalığına yakalandıktan sonra tedavisi imkansızdır ve hastalık kesin olarak ölümle sonuçlanır . Bu nedenle yukarıda belirtilen korunma önlemlerinin uygulanması , özellikle yara tedavisi ve aşı uygulaması hastalığa yakalanmama hususunda hayati önemi haizdir .

 
HERPES ( UÇUK ) :

     Uçuk genellikle dudak , ağız ve burun delikleri çevresinde çıkan; Herpes simplex adı verilen virüsün sebep olduğu hastalıktır . İki çeşidi vardır . Birinci çeşidi , genellikle ağız veya burun etrafında görülür . Daha az yaygın olmasına rağmen , cinsel organlarda veya vücudun başka yerlerinde de görülebilir .

Uçuğun Belirtileri ve Oluşum Evreleri Nelerdir?

• Uçuk çıkacak bölgede 0-24 saat önceden gıdıklanma , karıncalanma , kaşınma , yanma , sızlama hissedilir .

• Bunu o bölgenin kızarması , şişmesi ve daha sonra da içi sıvı dolu kabarcıkların ortaya çıkışı izler . Bu kabarcıklar konuşurken , gülerken , yiyip içerken acı ve ızdırap verir .

• Kabarcıklar patlayarak ülserler oluşur ve bu dönemde uçuk çok ağrılıdır .

• Zamanla kuruyup çatlar , sızıntı yapar ve açılarak görüntüyü bozan çirkin bir yara haline gelir .

• Kabuklanma başladığında uçuk küçülmeye başlar .

• İyileşme döneminde uçuk üstünde oluşan kabuk düşer , yerine kuru ve gergin bir doku oluşur .

 Hastalık yaklaşık olarak 7-10 gün sürer . Yaralar görüldüğü sürece , uçuk kişiden kişiye temas ile geçebilir . 

Uçuk şu durumlarda daha sık olabilir:
- stres içindeyseniz , 
- yorgun ve zayıf düşmüşseniz veya vücudunuzda başka bir enfeksiyon varsa , 
- güneşte kaldıktan sonra . 

 

Uçuk Bulaşıcı mıdır? Nasıl Bulaşır? 

     Uçuk , ön belirtileri ile açık yaranın kapanması süresi arasında bulaşıcıdır . Uçuğu olan bir kişinin kullandığı havlu , bardak , çatal , kaşık vb . eşyalarla ve uçuklu kişinin öpmesi sonucu bulaşır . Eğer uçuğa dokunulursa yüzün diğer bölümlerine , göze ve vücudun diğer bölgelerine de bulaştırılabilir . 
Dikkat! Uçuk Bulaşıcıdır . 

     Uçuk virüsü ( Herpes simplex ) ile insan genellikle ilk defa küçükken ( 0-5 yaş ) tanışır . Uçuğu olan aile bireylerinden birinin "Sevgi dolu" öpücüğü sonucunda uçuk virüsü vücuda girer . Çoğunlukla fark edilmeyen küçük kızarıklıklar şeklinde ortaya çıkar; ağız içi , diş etleri ve dudaklar enfekte olur . Ama kimi hassas bünyelerde ciddi enfeksiyonlar şeklinde de görülebilir . Tıbbi yayınlar arasında uçuklu bir kişiden bulaşan virüs sonucu yeni doğan ölümlerine ait vakalar vardır .

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:

• Uçuğa dokunulmamalıdır . Dokunulursa eller çok iyi yıkanmalıdır .

• Uçukluyken kesinlikle gözlere dokunmaktan kaçınılmalıdır . Bayanlar makyajlarını temizlerken dikkat etmelidir .

• Özellikle bebekler , çocuklar ve diğer insanlar öpülmemelidir , yakın temastan kaçınılmalıdır .

• Uçuklu insanın kullandığı havlu , bardak , çatal , kaşık vb . eşyalar ayrılmalı ve başkalarının kullanmasına izin verilmemelidir .

• Uçuk ve uçuk yarasının kabuğu ile oynanmamalıdır . ( Parmaklara uçuk virüsü bulaştırılır , aynı zamanda uçuk yarasına da diğer mikroplar bulaştırılmış olur ) 
  
   Uçuk oluşumunu tetikleyen faktörler nelerdir? 
   

• Stres         

• Ateş , soğuk algınlığı , grip

• Aşırı güneş ışınları ve ultraviyole ışınlar

• Hormonal değişimler ( hamilelik , adet dönemi )

• Aşırı yorgunluk ve uykusuzluk

• Dişe yapılan müdahaleler ( diş çekimi dolgu vb . )

• Diğer enfeksiyonlar

Uçuktan Nasıl Korunulur? 

Öncelikle uçuğun nüks etmesine sebep olan durumlardan sakınmak gerekir .

• Strese bağlı olarak gelişiyor ise; stresimizi azaltacak gevşeme tekniklerini öğrenmek .

• Yorgunluk ve uykusuzluk sebep ise; dinlenmek ve iyi uyumak .

• Güneş sebep oluyor ise; dudaklar için koruyucu krem ya da yüksek koruma faktörlü güneş yağı kullanmak ve şapka ile yüzü güneşten korumak gerekir .

SU ÇİÇEĞİ:
 

     Suçiçeği ya da varisella , herhangi bir yaşta ortaya çıkabilirse de daha çok çocuklarda görülen bir bulaşıcı hastalıktır . Bu hastalığın tipik özellikleri ateşle seyretmesi ve deride ortaya çıkan kabartılardır . Suçiçeği adının da bu kabartıların birkaç saat içinde içi saydam sıvıyla dolu kesecikler haline gelmesiyle ilişkili olduğu söylenmektedir . 
 

     Bu hastalık özellikle on yaşın altındaki çocukları etkileyen salgınlar şeklinde ortaya çıkar . Varisella zoster virüsünden kaynaklanır ve olağanüstü bir bulaşıcılığa sahiptir . Her ne kadar bu hastalığı geçirmekle yaşam boyu bağışıklık kazanılırsa da , virüs uyku halinde bekleyip daha sonra yetişkinlik çağında kendini herpes zoster yani zona olarak gösterebilir .

Kategori: Biyoloji | 


Etiket: virüsler, virüs çeşitleri, biyolojik virüsler